Evde Neden Sigorta Atar? Elektrik Neden Kesilir?

Evde elektrik kesildiğinde veya sigorta attığında çoğumuz sadece tekrar kaldırmakla yetiniriz. Oysa bu durumlar, altta yatan ciddi teknik arızaların habercisi olabilir. Bu yazıda “evde sigorta neden atar” ve “elektrik neden kesilir” sorularına hem kullanıcı düzeyinde hem de teknik açıdan yanıt verilecektir.

Sigorta Neden Atar?

1. Aşırı Akım (Overcurrent) Arızası

Bir devreden geçen akım, sigortanın taşıyabileceğinden fazlaysa sigorta koruma amacıyla atar. Örneğin; Aynı anda çamaşır makinesi, fırın ve su ısıtıcısının çalışması.

2. Kısa Devre (Short Circuit) Arızası

Faz ile nötr veya toprak arasında doğrudan temas olduğunda kısa devre arızası oluşur. Yüksek akım nedeniyle yangın tehlikesine karşı sigorta devreyi keser. Nedenleri: izolasyon hatası, priz arızası, hasarlı kablo olabilir.

3. Kaçak Akım (Toprak Kaçağı) Arızası

Elektrik fazından çıkan enerjinin tamamı nötrden dönmezse, kaçak oluşur. Kaçak akım rölesi (RCCB), can güvenliği için sistemi keser. Özellikle ıslak zeminli banyolarda saç kurutma makineleri, çamaşır makineleri gibi cihazlarda meydana gelebilir.

Evde “sigorta neden atar” veya “elektrik neden kesilir” sorusunun birçok cevabı olabilir.

Elektrik Neden Kesilir? Evde Neden Sigorta Atar veya Kaçak Akım Rölesi Atar?

1. Şebeke Kaynaklı Kesintiler

Elektrik dağıtım şirketinin (örneğin CK Enerji, Enerjisa) trafolarında, enerji dağıtım merkezlerinde, trafo merkezlerinde veya enerji nakil hatlarında oluşan sorunlar nedeniyle oluşur.

2. Ana Şalterin Atması

Ev içindeki ana şalter, kısa devre, kaçak ya da aşırı yükte kendini kapatır. Tüm dairenin elektriği kesilir.

3. Sayaç veya Fatura Problemleri

Ödenmemiş fatura, sayaç arızaları, enerji kesme işlemleri de enerji kesintisine sebep olabilir. Enerji dağıtım firması enerjiyi kesmeden önce telefonla, SMS ile veya kendi özel uygulamaları üzerinden kesinti öncesinde bildirim vermektedirler.

4. Nötr Hattı Kopması

Nötr hattında gevşek bağlantılar veya kopma olursa, cihazlar zarar görebilir. Gerilim dengesizliği yaşanır.

5. Sigorta Neden Atar Sorusunun Cevabı; Diğer Nedenler

Kaçak akım rölesi (RCD) veya sigortaların sık sık tetiklenmesi, yalnızca kullanıcı yüklemesiyle değil, aynı zamanda sistem tasarımı ve altyapısal problemlerle de ilişkilidir. Özellikle bina elektrik tesisatındaki topraklama empedansının yüksek olması (örneğin 10 ohm üzeri), kaçak akım rölesinin nominal kaçak akım eşiğini (genellikle 30 mA) aşan kaçak akımların doğru şekilde akış yolunu bulamaması ile sonuçlanır. Bu durumda nötr ile toprak arasındaki potansiyel fark artar ve cihaz hatasız olsa bile sistem hata algılaması yapabilir.

Bunun yanında, RCCB ya da sigorta cihazlarının nominal akım değerlerinin yük karakteristiğine göre doğru seçilmemesi, özellikle transient yükler veya ani yüksek akım çeken cihazlar (motorlu yükler, inverterler, ısıtıcılar) için gereksiz tetiklemelere yol açar. Örneğin, 25 A’lik bir otomatik sigorta yerine 16 A’lik bir sigorta kullanılırsa, cihaz nominal yük altında çalışırken bile açma meydana gelebilir.

Faz ile nötr veya toprak arasında doğrudan temas olduğunda kısa devre arızası oluşur.

Ayrıca, piyasada bulunan bazı düşük kaliteli kaçak akım röleleri, IEC 61008/61009 standartlarına uygun üretilmediğinden, üzerinde yazan açma akımı değerinden çok daha düşük bir akımda açma yapabilir. Bu durum, sistem kararlılığını olumsuz etkiler ve özellikle endüstriyel uygulamalarda yanlış arıza alarmına neden olur.

Atmosferik deşarj olayları (yıldırım düşmesi) ise başka bir yaygın nedendir. Yıldırım, iletken sistemlere endüksiyon yoluyla yüksek gerilim darbeleri (tipik olarak birkaç kV) uygular. Eğer parafudr ya da aşırı gerilim sönümleyici kullanılmamışsa, bu darbe kaçak akım rölesinin içindeki toroid sargılarda dengesizlik oluşturur ve açma gerçekleşir. Aynı zamanda, bu yüksek gerilimler tipik B sınıfı sigortaların manyetik açma mekanizmasını da tetikleyebilir.

Bu gibi durumlarda yapılması gereken; bina topraklama sisteminin ölçülmesi (örneğin topraklama direnci ≤ 5 ohm olmalıdır), doğru akım ve kaçak akım cihazlarının seçimi, transient koruma sistemlerinin (parafudr, varistör) kurulması ve tesisatın periyodik olarak termografik analiz ve izolasyon testi ile kontrol edilmesidir.

Elektrikli cihazları yetkisiz kişiler kesinlikle tamir etmemelidir.

Evde Sigorta Atarsa Ne Yapmak Gerekir?

  1. Sigorta kutusunu kontrol edin, sadece bir sigorta inmişse ilgili devreyi kontrol edin.
  2. Sorunlu cihazları fişten çekin, sigortayı kaldırın.
  3. Tekrar atarsa, cihazda ya da hattaki sorun profesyonel müdahale gerektirir.
  4. Sürekli tekrarlıyorsa, kaçak akım rölesi ya da kablolama kontrol edilmeli.

Enerji kesintilerinden korunmanın bazı yöntemleri vardır. Aşağıda bunlardan bazıları verilmiştir.

  • Tüm hatlarda kaçak akım rölesi (30 mA) kullanın.
  • Yüksek güçlü cihazları farklı sigortalara dağıtın.
  • Periyodik elektrik kontrolü yaptırın.
  • Eski bina ise tesisatı mutlaka yeniletin.
  • Elektrikli cihazları yetkisiz kişiler tamir etmemeli.

“Evde sigorta neden atar?” ve “Elektrik neden kesilir?” soruları sadece yüzeysel şikâyetler değil, sistem güvenliği ve insan sağlığı için kritik konulardır. Elektrik tesisatınızda sık tekrarlayan bu sorunlar varsa, mutlaka uzman desteği alınmalı ve gerekli kontrol ve testler yapılmalıdır.

Elektrik, Elektronik, Güç ve Enerji Teknolojileri Odaklı Dijital İçerik Platformu’nda daha fazla bilgi ve içerik görüntülemek için ana sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Paylaş