Elektrik Mühendisliği ve Elektrik Elektronik Mühendisliği: Teknolojinin Temel Taşı
Üniversitelerin elektrik mühendisliği ve elektrik-elektronik mühendisliği bölümleri günümüzün en dinamik ve araştırılan mühendislik alanlarından biridir. Elektrikle veya elektronikle ilişkili birçok teknoloji sistemleriyle entegre çalışabilen bu bölümün profesyonelleri, genel olarak elektrik enerjisinin üretimi, iletimi, dağıtımı ve kontrolü, mikroelektronik, bilgi iletimi ve güç elektroniği, elektrikli araçlar, akıllı şebeke sistemleri kontrol ve otomasyon sistemleri, elektrik makineleri, alçak gerilim, orta gerilim ve yüksek gerilim sistemleri, yenilenebilir enerji, telekomünikasyon ve haberleşme sistemleri, yazılım, elektronik cihazların tasarımı ve geliştirilmesi üzerine çalışmaktadır. Özellikle bilgisayar mühendisliği, yazılım mühendisliği, makine mühendisliği, mekatronik mühendisliği gibi alanlarla çok yakın ilişkili olduğundan elektrik veya elektrik-elektronik mühendisleri bu alanlarda da çalışabilmektedir.
Elektrik Mühendisliği ve Elektrik Elektronik Mühendisliği Arasındaki Fark Nedir?
Üniversitelerde alınan derslere göre elektrik mühendisleri ekstra yüksek gerilim tekniği ve ilişkili dersleri alabiliyorken, elektrik elektronik mühendisleri bu dersleri almamaktadır. Bunun yerine daha çok elektronik düzenleri, sayısal işleme, telekomünikasyon ve haberleşme sistemleri, yazılımla ilgili daha çok dersler görmekte ve bu alanlarda uzmanlaşabilmektedir. Bu elektrik mühendislerinin elektronik sistemleri, yazılım veya haberleşme sistemleri alanında uzmanlaşamayacağı anlamına gelmez. Üniversitelerde seçilen dersler ve uzmanlaşmak istenilen alanlar mühendis adayının seçimine bırakılır.
İki bölüm arasındaki bir önemli fark da serbest müşavir mühendislik (SMM) hizmeti imza yetkisidir. SMM belgesi olan elektrik ve elektrik elektronik mühendisleri, işlerinin ve sundukları hizmetlerin sorumluluğunu üstlenirler. Bu kapsamda elektrik sistemi planları oluşturabilir, bakım prosedürlerini geliştirebilir, güvenlik standartlarını sağlayabilir ve performansı artırmak için önerilerde bulunabilirler. Birkaç çeşit SMM belgesi vardır. Elektrikle ilgili bunlardan en çok kullanılanları asansör SMM belgesi, elektrik 1 kV altı tesisler için SMM belgesi, elektrik 1 kV üstü ve 1 kV altı tesisler SMM belgesidir. Elektrik mühendisleri mezun olduktan sonra bu üç belgeyi alabilirken elektrik elektronik mühendisleri sadece asansör ve elektrik 1 kV altı tesisler için SMM belgesi alabilir. çünkü elektrik 1 kV üstü olan SMM belgesi yüksek gerilimle alakalıdır. Elektrik mühendisleri yüksek gerilim tekniği derslerini üniversitede lisans sürecinde alırken, elektronik mühendisleri veya elektrik elektronik mühendisleri almaz. Bunun için elektrik elektronik mühendisi lisans eğitimi sürecinde elektrik makineleri, iletim sistemleri, dağıtım sistemleri, güç sistemleri, enerji sistemleri, elektrik tesisleri, koruma ve yüksek gerilim teknikleri gibi en az üç benzer dersi ekstra alarak yüksek gerilimli projeler için SMM belgesi edinebilir.
Elektrik Mühendisliği ve Elektrik-Elektronik Mühendisliği Mezunları Hangi Alanlarda Çalışır?
Elektrik Mühendisliği ve Elektrik-Elektronik mühendislerinin çalışma alanı çok geniştir. Genel olarak belli başlı alanlar aşağıda verilmiştir. Burada önemli olan, çalışılan alan değil, bu alanda ne üzerine uzmanlaştığıdır.
- Enerji üretimi, iletimi, dağıtımı
- Orta ve yüksek gerilim sistemleri
- Yenilenebilir enerji
- Akıllı şebekeler
- Alçak gerilim, kontrol ve otomasyon sistemleri
- Elektrik makineleri (trafo, generatör, elektrik motoru)
- Elektrikli araçlar
- Güç elektroniği
- Elektronik devre sistemleri
- Haberleşme ve telekomünikasyon sistemleri
- Yazılım, bilişim ve yapay zeka
- Robotik ve mekatronik sistemler
- Savunma sanayi ve havacılık
- Temel bilimler
Elektrik ve elektrik elektronik mühendisleri için iş, işte öğrenilir. Okulda verilen teorik bilgilerin pratiğe yansıması genelde iş hayatında gerçekleşir. Bunun için yukarıda verilen sektörlerde ne üzerine çalışmak istenildiğine karar verilmelidir. Birçok kariyer planı bulunur. Örneğin yukarıda verilen alanlarda faal olarak bulunan ilgili firmaların arge (araştırma geliştirme), üretim, proje & planlama, satın alma, satış ve pazarlama üzerine çalışabilirken, akademisyen olarak da üniversitelerde çalışma imkanları bulunmaktadır. Bir mühendis bir fabrikada, taahhüt firmasında veya elektrik santrallerinde (güneş enerjisi, rüzgar, hidroelektrik, termal veya nükleer santral olabilir) arge mühendisi, proje mühendisi veya bakım mühendisi olarak çalışabilir. Bu firmaların satın alma ve satış departmanlarında çalışarak teknikten ziyade daha çok ticari faaliyetlerde de bulunabilir. Bir teknoloji, savunma sanayi veya havacılık firmasında yazılım, arge, planlama ve saha servis departmanlarında çalışabilir.
Mühendisler şirketlerde genelde, danışman veya standart mühendis olarak işe başlar, sonra uzman mühendis olur ve sonrasında yönetici pozisyonuna geçerler. Kendi şirketlerini kuran mühendisler ise sadece mühendislik değil, işin ticari, muhasebe, finans, işletme ve şirket yönetimini de iyi bilmesi gerekir. En önemli konulardan biri de yabancı dildir. İngilizcenin yanında ekstra ikinci bir dil daha öğrenilmesi tavsiye edilir. Üniversite sürecinde veya mezun olduktan sonra mühendislerin en az bir kere de olsa yurt dışına çıkmaları önerilmektedir. Çünkü yurt dışında yaşanan tecrübeler mühendislerin kariyerlerine büyük katkıda bulunmaktadır.
