Teoride dört çeşit kısa devre arıza tipi vardır. Bunlar; üç faz, faz-toprak, faz-faz ve faz-faz-toprak kısa devre akımlarıdır. Bu dört tip kısa devre arıza akımlarından üç faz kısa devre olanı simetrik (dengeli) olup, diğerleri asimetrik (dengesiz) arızadır. Kısa devre arıza akımı hesabı yapılırken empedans metodu ve simetrili bileşenler metodu kullanılır. Üç fazlı alternatif akım güç sistemleri teoride dengeli olduğu kabul edilir. Aslında pratikte, gerçek uygulamalarda sistem genelde dengesizdir. Özellikle dengesiz sistemlerde kısa devre arıza akımını hesaplamak çok zor ve karışıktır. Hatta sistem büyük ise, işinden içinden çıkılmaz hal alır. Buna çare olmak adına simetrili bileşenler yöntemi dengesiz güç sistemlerinde kısa devre arıza akımını ve etkilerini hesaplamada kullanılır.
Simetrili Bileşenler
Üç fazlı sistemlerde simetrili bileşenler metodu uygulandığında üç adet bileşen devresi elde edilir. Bunlar; pozitif, negatif ve sıfır bileşen devreleridir. Eğer güç sistemi dengeli ise bu üç bileşen birbirlerinden bağımsızdır, aralarında elektriksel herhangi bir bağlantı bulunmaz. Ancak sistem dengesiz hale gelirse, bileşen devreleri arıza tipine göre birbirlerine bağlı duruma gelirler ve sistemin analizi daha kolay hale gelir.
Fazörel olarak gösterimi kolaylaştırmak için bir a operatörü kullanılır.
![\[a=1\angle120^\circ\]](https://www.electricistanbul.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d5a93df2156aa8cc9282e58ca58012bf_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
![\[a^2=1\angle240^\circ\]](https://www.electricistanbul.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-81f86a0c0c68475a97a6a2f6f1ed6ecc_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
Burada simetrili bileşen (1, 2, 0) fazör diyagramlarından yararlanılarak her bir fazın (a, b, c) akım ve gerilim matrisleri aşağıdaki şekilde oluşturulur. Burada a fazı referans olarak alınmıştır. V0, V1, V2 ve I0, I1, I2 parametreleri a fazının gerilim ve akım değerlerinin sırasıyla sıfır, pozitif ve negatif bileşenlerini ifade etmektedir.
Gerilim parametrelerinin simetrili bileşen cinsinden matris değerleri aşağıdaki gibidir.
![\[\begin{bmatrix}V_a\\V_b\\V_c\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}1&1&1\\1&a^2&a\\1&a&a^2\end{bmatrix}\begin{bmatrix}V_0\\V_1\\V_2\end{bmatrix}\\\\\]](https://www.electricistanbul.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-52401a9099996460096c0c031808c70f_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
![\[\begin{bmatrix}V_0\\V_1\\V_2\end{bmatrix}=\frac13\begin{bmatrix}1&1&1\\1&a&a^2\\1&a^2&a\end{bmatrix}\begin{bmatrix}V_a\\V_b\\V_c\end{bmatrix}\]](https://www.electricistanbul.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-ee9ce8d128f6ecc43a60498ec47a8827_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
Akım parametrelerinin simetrili bileşen cinsinden matris değerleri aşağıdaki gibidir.
![\[\begin{bmatrix}I_a\\I_b\\I_c\end{bmatrix}=\begin{bmatrix}1&1&1\\1&a^2&a\\1&a&a^2\end{bmatrix}\begin{bmatrix}I_0\\I_1\\I_2\end{bmatrix}\\\\\]](https://www.electricistanbul.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-e29d9d29af9c3be4d87a82b1e1f75362_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
![\[\begin{bmatrix}I_0\\I_1\\I_2\end{bmatrix}=\frac13\begin{bmatrix}1&1&1\\1&a&a^2\\1&a^2&a\end{bmatrix}\begin{bmatrix}I_a\\I_b\\I_c\end{bmatrix}\]](https://www.electricistanbul.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-bd792d70f8e711ff2dcf5646e7eaaf8f_l3.png "Rendered by QuickLaTeX.com")
Güç Sistemlerinde Kısa Devre Arıza Akımı ve Yük Akışı Analizi Hangi Programlarla Yapılır?
Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle güç sistemleri artık manuel olarak yük akışı ve kısa devre analizi yapılmamaktadır. Bunun yerine birçok bilgisayar simülasyon yazılım programları kullanılmaktadır. Bu programlardan en çok kullanılanları ETAP, PSCAD ve MATLAB Simulink programlarıdır.
