TRAFOLARIN PARALEL BAĞLANMA KOŞULLARI
Transformatörler (kısa adıyla trafolar), üretim, iletim ve dağıtım şebekelerinde gerilim seviyesini değiştiren en önemli elektrik elemanlarından biridir. Trafolar tek başına veya birden fazla adetle birbirlerine paralel bağlanarak çalışabilirler. Bu yüzden doğru bir şekilde ürün seçimi, devreye alınması ve işletilmesi gerekmektedir. Bazı uygulamalarda mevcut projede bir trafo varken kullanıcılar ekstra güç artırımı talep edebilir. Bu durumda mevcut trafo kullanımı devam ederse trafo gücü yeterli olmayabilir ve trafolarda aşırı ısınma ve aşırı ısınmadan kaynaklanan bazı hasarlar meydana gelebilir. Böyle durumlarda sistemin güç kapasitesini artırmak gerekir. O zaman mevcut trafo yerine daha yüksek güçte başka bir trafo ile değiştirilir ya da mevcut trafoya paralel ekstra bir trafo bağlanması gerekir. Tüm gücü bir trafodan iletmek yerine trafoların çalışma güvenirliği tek bir trafoya göre daha yüksek olacağından toplam gücü bölerek birden fazla trafonun paralel çalışması daha çok tercih edilir. Ancak trafolar her koşulda paralel olarak bağlanamaz. Trafoları paralel çalıştırmanın bazı özel şartları vardır.
Trafoların paralel bağlanması için gereken koşullar aşağıdaki gibidir.
- Trafoların güçleri birbirine eşit ya da üçte bir oranı geçmeyecek şekilde birbirine yakın olmalıdır.
- Trafoların primer ve sekonder gerilimleri aynı olmalıdır.
- Trafoların kısa devre gerilim (%Uk) değerleri birbirlerine eşit olmalıdır.
- Trafoların çalışma frekansları birbirine eşit olmalıdır.
- Trafoların kısa devre empedansları arasındaki fark en fazla %10 olmalıdır.
- Trafoların vektör grupları ve aynı fazlar arasındaki faz açısı aynı olmalıdır.
- Trafoların polariteleri birbirine eşit olmalıdır.
- Trafoların dönüştürme oranı birbirine eşit olmalıdır.
Paralel bağlanacak bütün trafolar yukarıda belirtilen tüm çalışma koşullarına uymalıdır. Eğer bu belirtilen maddelerinden birinde bile bir uyumsuzluk olması durumunda, dağıtım sisteminde önemli hasarlara neden olabilir.
Trafoları Paralel Çalıştırmanın Avantajları Nelerdir?
Trafoları paralel çalıştırmanın önemli avantajları vardır. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
- Daha düşük maliyetlerde daha yüksek verim elde edilir.
- Bakım ve enerji sürekliliğinde çok büyük avantajlar sağlar.
- Bakım ve arıza durumlarında enerji devresi yedek trafodan beslenmeye devam ederek enerjisiz kalmaz. Böylece enerji sürekliliği sağlanmış olur.
- Şebekelerde bakım ve onarım esnasında esnek bir çözüm imkânı sağlar.
- Yedekli çalışma ihtimalleri olduğu için kritik merkezlerde röle koruma üniteleriyle enerji güvenliğinin sağlanması gibi faydaları da bulunmaktadır.
Trafoların Paralel Çalışmasının Dezavantajları Nelerdir?
Trafolar paralel çalıştığında avantajları olduğu kadar bazı dezavantajları da vardır. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
- Devrede çok yüksek kısa devre akımları oluşabilir.
- Operasyon, tamir, bakım esnasında teknik karışıklıklar sebebiyle hata yapılma ihtimali yüksektir.
- Çok trafolu bir dağıtım sistemi, karmaşık bir sistem olduğu için çok sayıda yan ekipmana ve yedek parçaya ihtiyaç duyulur.
- Toplam yük akımı artacağından herhangi bir arızada can ve mal kaybı ihtimali daha yüksektir.
Sonuç olarak trafoların paralel bağlanması birçok açıdan fayda sağladığı gibi bazı risklere de sahiptir. Trafoların paralel bağlanması veya seçilmesi durumunda dağıtım sisteminin uzman ekipler tarafından detaylı bir şekilde incelenip dizaynın ve tüm hesaplanmalarının doğru bir şekilde yapıldığından emin olunması gerekmektedir. Sadece doğru seçimi yapmak yetmez, aynı zamanda devreye alınması ve işletimi uzman yetkililer tarafından yapılmalıdır.
